Η κοιλιοκάκη (celiac disease or non tropical sprue) είναι μια αυτοάνοση διαταραχή του λεπτού εντέρου που εμφανίζεται σε γενετικά προδιατεθειμένα άτομα όλων των ηλικιών από τη μέση βρεφική ηλικία.
Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν χρόνια διάρροια, αδυναμία ανάπτυξης (σε παιδιά) και αίσθημα κόπωσης, αλλά αυτά μπορεί να απουσιάζουν, και συμπτώματα σε άλλα συστήματα οργάνων έχουν περιγραφεί.

Όλο και περισσότερες διαγνώσεις γίνονται σε ασυμπτωματικά άτομα, λόγω του αυξημένου ελέγχου. Η κοιλιοκάκη προκαλείται από αντίδραση στη γλιαδίνη, μια προλαμίνη (πρωτεΐνη γλουτένη) που βρίσκεται στο σιτάρι, καθώς και σε παρόμοιες πρωτεΐνες που υπάρχουν στις καλλιέργειες της φυλής των Τριτικέων (Triticeae) (η οποία περιλαμβάνει και άλλα κοινά δημητριακά όπως το κριθάρι, η σίκαλη κ.ά.).

Κατά την έκθεση του οργανισμού στη πρωτεΐνη γλιαδίνη, αυτή τροποποιείται από το ένζυμο τρανσγλουταμινάση, και το ανοσοποιητικό σύστημα αντιδρά προκαλώντας μία φλεγμονώδη αντίδραση η οποία προκαλεί την περικοπή των λαχνών του λεπτού εντέρου (που ονομάζεται ατροφία των λαχνών).
Αυτό παρεμποδίζει την απορρόφηση των θρεπτικών ουσιών, διότι οι εντερικές λάχνες είναι υπεύθυνες για την απορρόφηση. Στον οργανισμό ανιχνεύονται τότε αντι-γλιαδινικά αντισώματα (IgA AGA, IGG AGA). Η μόνη γνωστή αποτελεσματική θεραπεία είναι μία δια βίου δίαιτα χωρίς γλουτένη. Ενώ η ασθένεια προκαλείται από μια αντίδραση σε πρωτεΐνες σιταριού, αυτό δεν είναι το ίδιο όπως η αλλεργία στο σίτο.
Οι πάσχοντες από κοιλιοκάκη υπολογίζονται στο 1% του γενικού πληθυσμού, αν και πολλοί όπως είπαμε παραμένουν αδιάγνωστοι.

Με την καινούρια έρευνα είναι η πρώτη φορά που ένας ιός συνδέεται με τη συγκεκριμένη αυτοάνοση χρόνια πάθησης του λεπτού εντέρου, η οποία προκαλείται από δυσανεξία στη γλουτένη, μια πρωτεΐνη που περιέχεται στα δημητριακά.
Το γεγονός αυτό ανοίγει την προοπτική στο μέλλον να υπάρξει ένα εμβόλιο που θα προλαμβάνει την κοιλιοκάκη.

Οι ερευνητές των Πανεπιστημίων του Σικάγο και του Πίτσμπουργκ, με επικεφαλής την καθηγήτρια Μπάνα Τζάμπρι, πραγματοποίησαν πειράματα με ποντίκια και απέδειξαν ότι συγκεκριμένο είδος της οικογένειας των ρεοϊών που στοχεύει το γαστρεντερικό, μπορεί να προκαλέσει την υπεραντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος στη γλουτένη.

«Η έρευνά μας δείχνει ξεκάθαρα ότι ένας ιός που δεν προκαλεί κλινικά συμπτώματα μπορεί να προκαλέσει βλάβη στο ανοσοποιητικό σύστημα και να “ανοίξει το δρόμο” για την εκδήλωση μιας αυτοάνοσης διαταραχής – και ιδίως για την κοιλιοκάκη», εξηγεί η Δρ. Τζάμπρι.

Η έρευνα αποκάλυψε, επίσης, ότι τα άτομα με κοιλιοκάκη έχουν πολύ περισσότερα αντισώματα έναντι των ρεοϊών σε σύγκριση με όσους δεν πάσχουν από τη νόσο.
Οι ίδιοι ασθενείς φαίνεται ακόμη πως έχουν μεγαλύτερη γενετική προδιάθεση για να παρουσιάσουν απλή δυσανεξία στη γλουτένη.

Το πρόβλημα πιθανώς δημιουργείται κατά τους πρώτους μήνες της ζωής.
«Στη διάρκεια του πρώτου έτους της ζωής το ανοσοποιητικό σύστημα είναι ανώριμο ακόμη, έτσι αν ένα παιδί με συγκεκριμένη γενετική προδιάθεση κολλήσει ένα συγκεκριμένο ιό, αυτό μπορεί να έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις. Γι’ αυτό, εφόσον υπάρξουν και άλλες μελέτες, θα εξετάσουμε τη δυνατότητα να εμβολιάζονται τα παιδιά που ανήκουν σε ομάδα υψηλού κινδύνου», συμπληρώνει η ερευνήτρια.

Πώς θα διαπιστώσετε αν έχετε δυσανεξία στη γλουτένη;

Εάν παρατηρήσετε οποιοδήποτε από τα παρακάτω, θα ήταν καλό να συμβουλευτείτε το γιατρό σας ώστε να κάνετε τις απαραίτητες εξετάσεις:

• Πεπτικό πρόβλημα:
  Για παράδειγμα, έχετε πολλά αέρια, “φούσκωμα”, διάρροιες και ακόμη και δυσκοιλιότητα που σας κάνει να πηγαίνετε πολύ αραιά στην τουαλέτα.
• Αυξημένη κόπωση, αδυναμία συγκέντρωσης ή αίσθημα εξάντλησης μετά την κατανάλωση ενός γεύματος που περιέχει γλουτένη
• Αν έχετε διαγνωστεί με κάποια άλλη αυτοάνοση νόσο, όπως θυρεοειδίτιδα Hashimoto, ρευματοειδή αρθρίτιδα, ελκώδη κολίτιδα, ερυθηματώδη λύκο, ψωρίαση, σκληροδερμία ή σκλήρυνση κατά πλάκας
• Νευρολογικά συμπτώματα, όπως λιποθυμίες ή αίσθημα απώλειας της ισορροπίας.
• Ορμονικές διαταραχές, όπως προεμμηνορροϊκό σύνδρομο, σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, ανεξήγητη υπογονιμότητα
• Ημικρανίες και κεφαλαλγίες
• Αν έχετε διαγνωστεί με χρόνια κόπωση ή ινομυαλγία
• Φλεγμονή, οίδημα ή πόνο στα δάχτυλα, τα γόνατα ή τους γοφούς
• Εναλλαγές στη διάθεση, με αυξημένο άγχος, συναισθηματικές μεταπτώσεις και διαταραχή ελλειμματικής προσοχής

Γιαζιτζόγλου Ευαγγελία MD, Ενδοκρινολόγος, Θεσσαλονίκη

Πηγή: 

http://science.sciencemag.org/content/356/6333/44 read more