Τι είναι η προγεστερόνη;

Η προγεστερόνη ανήκει σε μια ομάδα στεροειδών ορμονών που ονομάζονται προγεσταγόνα. Εκκρίνεται από το ωχρό σωμάτιο κατά το δεύτερο ήμισυ του έμμηνου κύκλου και παίζει σημαντικό ρόλο στον έμμηνο κύκλο και στα πρώτα στάδια της εγκυμοσύνης.

Κατά τη διάρκεια του έμμηνου κύκλου, όταν ένα ωάριο απελευθερώνεται από την ωοθήκη κατά την ωορρηξία, τα απομεινάρια του ωοθηκικού θυλακίου, στο οποίο εμπεριέχονταν το αναπτυσσόμενο ωάριο, σχηματίζουν μία δομή που ονομάζεται ωχρό σωμάτιο.
Το ωχρό σωμάτιο απελευθερώνει προγεστερόνη και, σε μικρότερο βαθμό, οιστραδιόλη.
Η προγεστερόνη προετοιμάζει το σώμα για την εγκυμοσύνη στην περίπτωση που το απελευθερωμένο ωάριο γονιμοποιηθεί.
Εάν το ωάριο δε γονιμοποιηθεί, το ωχρό σωμάτιο διασπάται, η παραγωγή προγεστερόνης μειώνεται και ένας νέος εμμηνορροϊκός κύκλος ξεκινά.

Αν το ωάριο γονιμοποιηθεί, η προγεστερόνη προωθεί την ανάπτυξη των αιμοφόρων αγγείων που τροφοδοτούν την επένδυση της μήτρας, το ενδομήτριο, και διεγείρει τους αδένες του ενδομητρίου να εκκρίνουν τα θρεπτικά συστατικά που θρέφουν το πρώιμο έμβρυο.
Η προγεστερόνη προετοιμάζει το ενδομήτριο να επιτρέψει στο γονιμοποιημένο ωάριο να εμφυτευθεί και βοηθά να διατηρηθεί το ενδομήτριο διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Κατά τα πρώτα στάδια της κύησης, η προγεστερόνη εξακολουθεί να παράγεται από το ωχρό σωμάτιο και είναι απαραίτητη για την υποστήριξη της εγκυμοσύνης και την ανάπτυξη του πλακούντα. Μόλις δημιουργηθεί ο πλακούντας, τότε αναλαμβάνει την παραγωγή προγεστερόνης.
Κατά τη διάρκεια της κύησης, η προγεστερόνη παίζει ένα σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του εμβρύου. Διεγείρει την ανάπτυξη των ιστών του μαστού της μητέρας και ενισχύει τους μύες του πυελικού τοιχώματος στο πλαίσιο της προετοιμασίας για τον τοκετό. Τα επίπεδα της προγεστερόνης στο σώμα αυξάνονται σταθερά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μέχρι τον τοκετό.

Μολονότι το ωχρό σωμάτιο στις ωοθήκες είναι η κύρια θέση της παραγωγής της προγεστερόνης, η προγεστερόνη παράγεται επίσης σε μικρότερες ποσότητες από τις ωοθήκες, τα επινεφρίδια και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, τον πλακούντα.

Πώς ελέγχεται η έκκριση της προγεστερόνης;

Ο σχηματισμός του ωχρού σωματίου (που παράγει το μεγαλύτερο μέρος της προγεστερόνης) ενεργοποιείται από μια απότομη αύξηση της ωχρινοτρόπου ορμόνης (LH) από τον πρόσθιο λοβό της υπόφυσης. Αυτό συμβαίνει συνήθως περίπου τη 14 ημέρα του εμμηνορροϊκού κύκλου και προκαλεί την απελευθέρωση ενός ωαρίου από την ωοθήκη και το σχηματισμό του ωχρού σωματίου.
Εάν μετά την ωορρηξία το ωάριο γονιμοποιηθεί, τα κύτταρα που περιβάλλουν αυτό το πρώιμο έμβρυο θα εκκρίνουν χοριακή γοναδοτροπίνη. Αυτή η ορμόνη έχει μία πολύ παρόμοια χημική δομή με την ωχρινοτρόπο ορμόνη (LH). Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να δεσμεύσει και να ενεργοποιήσει τους ίδιους υποδοχείς με την ωχρινοτρόπο ορμόνη, που σημαίνει ότι το ωχρό σωμάτιο δε διασπάται και μπορεί να συνεχίζει να παράγει προγεστερόνη έως ότου ολοκληρωθεί ο σχηματισμός του πλακούντα.
Διαβάστε περισσότερα για την LH εδώ.

Τι θα συμβεί αν έχω υψηλή προγεστερόνη;

Τα επίπεδα της προγεστερόνης αυξάνουν φυσικά στην εγκυμοσύνη όπως αναφέρθηκε παραπάνω.
Υψηλά επίπεδα προγεστερόνης συνδέονται με μια κατάσταση που ονομάζεται συγγενής υπερπλασία των επινεφριδίων. Ωστόσο, τα υψηλά επίπεδα προγεστερόνης είναι συνέπεια – και όχι αιτία- αυτής της κατάστασης. Επίσης, τα υψηλά επίπεδα της προγεστερόνης σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου του μαστού.

Η προγεστερόνη, είτε μόνη της είτε σε συνδυασμό με οιστρογόνα, λαμβάνεται από γυναίκες ως αντισυλληπτικό. Σε αυτή την περίπτωση η λήψη προγεστερόνης δρα εμποδίζοντας την ωορρηξία, γεγονός που οδηγεί στην πρόληψη της εγκυμοσύνης.

Η προγεστερόνη χρησιμοποιείται ακόμη στο πλαίσιο της “θεραπείας υποκατάστασης” για την ανακούφιση των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης στις γυναίκες.

Τι θα συμβεί αν η προγεστερόνη είναι χαμηλή;

Αν η προγεστερόνη είναι απούσα ή τα επίπεδά της είναι πολύ χαμηλά, μπορεί οι γυναίκες να παρατηρούν ακανόνιστη περίοδο, με αυξημένη ροή αίματος – ολιγομηνόρροια, μηνορραγία. Μια πτώση της προγεστερόνης κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να οδηγήσει σε αποβολή και πρόωρο τοκετό. Οι μητέρες που διατρέχουν κίνδυνο να γεννήσουν πρόωρα, μπορεί να λάβουν μια συνθετική μορφή της προγεστερόνης για να καθυστερήσει η έναρξη του τοκετού.

Χαμηλή προγεστερόνη μπορεί επίσης να σημαίνει ότι οι ωοθήκες “παρέλειψαν” να απελευθερώσουν ένα ωάριο κατά την ωορρηξία, όπως μπορεί να συμβεί σε γυναίκες που πάσχουν από το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών.
Σχετικά με το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών μπορείτε να ενημερωθείτε εδώ.

Ευαγγελία Γιαζιτζόγλου MD, Ενδοκρινολόγος, Θεσσαλονίκη
www.endoderma.gr