To σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών είναι η πιο κοινή αναπαραγωγική διαταραχή, που επηρεάζει μέχρι και το 12% όλων των γυναικών. Πρόκειται για μια διαταραχή με πολλά διαφορετικά πρόσωπα, που προκαλεί μεγάλη συναισθηματική και σωματική δυσφορία για τα εκατομμύρια των γυναικών σε όλο τον κόσμο που υποφέρουν από αυτό.

2 από τα 3 παρακάτω κριτήρια πρέπει να επαληθεύονται για τη διάγνωση του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών (γνωστά ως κριτήρια του Ρότερνταμ):

1) Ανωοθυλακιορρηξία, ολιγομηνόρροια (κύκλος > από 35 ημέρες) ή ακανόνιστες περίοδοι

2) Υπερανδρογοναιμία βιοχημικά δηλ. αυξημένα επίπεδα ανδρικών ορμονών στο αίμα ή

Κλινική υπερναδρογοναιμία: ακμή των ενηλίκων, υπερτρίχωση, τριχόπτωση

3) Χαρακτηριστική υπερηχογραφική εικόνα των ωοθηκών με πολλαπλά μικρά ωοθυλάκια

---

Οι γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για πρόωρες αποβολές και υπογονιμότητα. Πολλές είναι υπέρβαρες, το βρίσκουν δύσκολο να χάσουν βάρος, υποφέρουν από κούραση, κατάθλιψη και άγχος. Τι μας δείχνει αυτό;
Μα φυσικά ότι υπάρχει μια σημαντική αλληλοεπικάλυψη των συμπτωμάτων μεταξύ των νόσων του θυρεοειδούς, κυρίως του υποθυρεοειδισμού, και του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών παρά το γεγονός ότι πρόκειται για δύο πολύ διαφορετικές συνθήκες.

Ας ρίξουμε μια ματιά στις έρευνες για να μάθουμε περισσότερα για αυτή τη σημαντική σύνδεση.

Το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών, ο θυρεοειδής και η αντίσταση στην ινσουλίνη

Είναι γνωστό ότι η αντίσταση στην ινσουλίνη είναι μια σημαντική συνιστώσα του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών και 50-70% των ατόμων που πάσχουν από αυτό έχουν υψηλά επίπεδα ινσουλίνης ή διαταραχές στη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η αντίσταση στην ινσουλίνη αναπτύσσεται πολλά χρόνια πριν από το διαβήτη και οι πιο κοινές εξετάσεις για το διαβήτη συχνά δεν την αποκαλύπτουν.
Γι αυτό είναι απαραίτητη μία καμπύλη σακχάρου με ταυτόχρονο προσδιορισμό της ινσουλίνης.

Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που δίνει το μήνυμα στους μύες και το λιπώδη ιστό να προσλάβουν τη γλυκόζη από την κυκλοφορία του αίματος και να την αποθηκεύσουν ως λίπος ή ενέργεια. Όταν οι ιστοί του σώματος είναι “ανθεκτικοί” στην ινσουλίνη, το πάγκρεας παράγει απλώς περισσότερη ινσουλίνη για να αντισταθμίσει και να κρατήσει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα υπό έλεγχο.

Στο σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών τα υψηλά επίπεδα ινσουλίνης “προκαλούν” την υπόφυση (διαβάστε εδώ) να παράγει ωχρινοτρόπο ορμόνη (LH) και αυτή η περίσσεια LH προκαλεί την υπερπαραγωγή τεστοστερόνης, εμποδίζοντας έτσι την ωορρηξία.
Ως μέρος ενός φαύλου κύκλου, η υψηλή τεστοστερόνη προκαλεί ακόμη περισσότερη αντίσταση στην ινσουλίνη.

Είναι ενδιαφέρον ότι οι έρευνες δείχνουν ότι η χαμηλή λειτουργία του θυρεοειδούς επιδεινώνει την αντίσταση στην ινσουλίνη στο σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.

---

TSH και σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών! Τι σχέση έχουν;

• Κατά μέσο όρο, οι γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών έχουν υψηλότερα επίπεδα TSH και είναι επίσης πιο πιθανό να έχουν υποκλινικό υποθυρεοειδισμό, σε σύγκριση με τις γυναίκες ίδιας ηλικίας χωρίς ΣΠΩ. -Υποκλινικό υποθυρεοειδισμό έχουμε όταν η TSH είναι αυξημένη και οι ελεύθερες Τ3 και Τ4 στα φυσιολογικά επίπεδα.

Μια μελέτη του 2009 εξέτασε μια ομάδα 337 γυναικών με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.
Αυτό που διαπίστωσαν οι ερευνητές ήταν ότι οι γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών υποθηκών που είχαν τα χαμηλότερα επίπεδα της αντίστασης στην ινσουλίνη είχαν επίσης τις χαμηλότερες τιμές TSH. Οι γυναίκες με τις υψηλότερες τιμές TSH έτειναν να έχουν πιο σοβαρή αντίσταση στην ινσουλίνη.
Είναι ενδιαφέρον ότι αυτό δεν είχε σχέση με το σωματικό βάρος!
Η μελέτη κατέληξε στο συμπέρασμα ότι μια TSH πάνω από 2 mIU / L σχετίζεται με την αντίσταση στην ινσουλίνη στο σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.

Δεσμευτική σφαιρίνη των ορμονών του φύλου,  θυρεοειδής
και σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών

Αλλαγές στη λειτουργία του θυρεοειδούς μπορεί επίσης να επηρεάσουν τα επίπεδα της σφαιρίνης δέσμευσης των ορμονών του φύλου (SHBG).
Η SHBG δεσμεύει τις ανδρικές ορμόνες στο αίμα, και όταν τα επίπεδα της είναι χαμηλά, οι ανδρικές ορμόνες κυκλοφορούν “ανεξέλεγκτα” στο σώμα και παράγουν όλα τα δυσάρεστα συμπτώματα του συνδρόμου των πολυκυστικών.
Συνήθως στο σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, τα υψηλά επίπεδα ινσουλίνης μειώνουν την παραγωγή SHBG από το ήπαρ, αφήνοντας τα ανδρογόνα ελεύθερα να δημιουργήσουν προβλήματα.

Οι θυρεοειδικές ορμόνες αυξάνουν τα επίπεδα της SHBG.
Επομένως μια ανεπάρκεια σε θυρεοειδικές ορμόνες θα επιδεινώσει τα συμπτώματα της υπερανδρογοναιμίας!

Αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα και σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών

Η αυτοάνοση νόσος του θυρεοειδούς, επίσης γνωστή ως θυρεοειδίτιδα Hashimoto, είναι η κύρια αιτία του υποθυρεοειδισμού σε γυναίκες της αναπαραγωγικής ηλικίας.
Υπάρχει σαφής συσχέτιση μεταξύ της θυρεοειδίτιδας του Hashimoto και του συνδρόμου των πολυκυστικών ωοθηκών.

Σε ένα σύνολο 6 μελετών που αναλήθηκαν και περιλάμβαναν συνολικά 1605 γυναίκες, παρατηρήθηκε μία αυξημένη συχνότητα της αυτοάνοσης θυρεοειδίτιδας και της ύπαρξης αυξημένων αντισωμάτων αντι-ΤΡΟ και αντι -TG  σε γυναίκες με ΣΠΩ σε σύγκριση με τις ομάδες ελέγχου.

Εκτός από την υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης των αυτοάνοσων ασθενειών του θυρεοειδούς σε γυναίκες με ΣΠΩ, μια πρόσφατη μελέτη καταλήξε στο συμπέρασμα ότι η θυρεοειδίτιδα Χασιμότο σχετίζεται με φτωχή ανταπόκριση στη θεραπεία σε υπογόνιμες γυναίκες που πάσχουν από σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.
Την έρευνα για τη σχέση του ΣΠΩ με τη θυρεοειδίτιδα Χασιμότο διαβάστε την εδώ.

Τι είναι τελικά σημαντικό;

Σε αυτό το σημείο, ένα πράγμα είναι απολύτως σαφές: σε όλες τις γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών θα πρέπει να αξιολογείται ενδελεχώς η θυρεοειδική λειτουργία
(TSH, FT3, FT4, Anti -TPO, Αντι -TG), σε συνδυασμό με υπέρηχο του αδένα.
Η υγεία του θυρεοειδούς έχει μια βαθιά επίδραση στις εκδηλώσεις του ΣΠΩ, επηρεάζει όλες τις πτυχές της διαταραχής και η διόρθωση του υποθυρεοειδισμού είναι σημαντικό κομμάτι για τη βελτίωση των συνολικών ορμονικών διαταραχών.

Ορισμένες γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών και θυρεοειδική νόσο επωφελούνται από τη θεραπεία με θυροξίνη. Αποτελέσματα μπορεί να επιτευχθούν και μέσω της αλλαγής του τρόπου ζωής, με περισσότερη άσκηση και με μια διατροφή που μειώνει την υπερινσουλιναιμία και ευνοεί το θυρεοειδή.
Οι ανάγκες, οι προτεραιότητες σε κάθε φάση της ζωής, τα συναισθήματα κάνουν την κάθε γυναίκα και την κάθε θεραπευτική προσέγγιση ιδιαίτερη.

Ευαγγελία Γιαζιτζόγλου
Ενδοκρινολόγος, Θεσσαλονίκη

Περισσότερα για το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών μπορείτε να διαβάσετε εδώ.