Το σώμα μας αποτελείται από πολλούς πλίνθους, τα κύτταρα. Κάθε ένα από αυτά τα κύτταρα είναι ένα μικρό εργοστάσιο. Το κύτταρο χρειάζεται πολλή ενέργεια για να δουλέψει. Την ενέργεια αυτήν την λαμβάνει από την τροφή. Το κάθε κύτταρο στο σώμα μας έχει και μια εργασία. Κάποια κύτταρα ελέγχουν  το σώμα, κάποια άλλα το λίπος μας και κάποια τον εγκέφαλο μας. Υπάρχουν όμως και κύτταρα που παράγουν ορμόνες και τις αποστέλλουν σε άλλα κύτταρα μέσα στο σώμα και έτσι το κάθε μέλλος του σώματος γνωρίζει τι εργασία πρέπει να κάνει.

Το ορμονικό μας σύστημα 

Οι ορμόνες είναι κατά κάποιον τρόπο οι ταχυδρόμοι του σώματος μας.

Ας το δούμε αυτό με ένα παράδειγμα:
Ας υποθέσουμε ότι  μια θεία μας θέλει να μας προσκαλέσει στο σπίτι της και  μας στέλνει μια γραπτή πρόσκληση με το ταχυδρομείο.(χωρίς υπολογιστή ή τηλέφωνο – γιατί δεν έχει τίποτα από τα δύο). Την επόμενη ημέρα λοιπόν μας φέρνει ο ταχυδρόμος το γράμμα στο σπίτι. Όταν το διαβάσουμε εμείς, ξεκινάμε να επισκεφτούμε την θεία μας.

Έτσι στο περίπου λειτουργούν οι ορμόνες μας. Στέλνουν μηνύματα σε διάφορα σημεία μέσα στο σώμα μας. Με αυτά τα μηνύματα τα όργανα μας γνωρίζουν πια είναι η επόμενη εργασία τους. Αυτό βέβαια δεν γίνεται άμεσα και χρειάζεται έναν σχετικό χρόνο, όπως και ένας ταχυδρόμος. Υπάρχει όμως μια διαφορά. Όπως ο ταχυδρόμος χρησιμοποιεί το αυτοκίνητο για να μεταφέρει τα γράμματα έτσι και οι ορμόνες μας  χρησιμοποιούν το αίμα μας για να πετύχουν τον στόχο τους.

Για να μη χρειάζεται μια ορμόνη να κάνει όλη την εργασία υπάρχουν πολλοί ειδικοί για κάθε τομέα. Βέβαια οι ορμόνες δεν μπορούν να κάνουν ότι θέλουν, υπάρχει ένα όργανο που τους ελέγχει  και αυτό είναι ο αδένας. Ο αδένας στοχευμένα αποστέλλει τις ορμόνες στο σημείο του σώματος που πρέπει να φτάσουν. Επίσης ο αδένας είναι και αποθηκευτικός χώρος για ορμόνες που δεν χρειάζονται άμεσα, μπορεί όμως να χρειαστούν στο μέλλον. Μάλιστα μέσα στους  αδένες εξασκούνται οι ορμόνες για να μένουν πάντα δυνατές και γρήγορες. Όταν οι ορμόνες εγκαταλείψουν  τον αδένα τους  πρέπει να πούνε στα κύτταρα, στα οποία αποστάλθηκαν ποια είναι η επόμενη εργασίας τους. Έτσι για παράδειγμα η ορμόνη για την ανάπτυξη θα δώσει την εντολή να μεγαλώσει το σώμα μας. Κάποιες φορές μπορεί μια ορμόνη να αποσταλεί μόνο μέχρι τον επόμενο αδένα και να ενημερώσει εκεί ότι θα χρειαστούν περισσότεροι ειδικοί σε διάφορους τομείς.

Υποθάλαμος και Υπόφυση

Ο υποθάλαμος είναι ένα είδους κέντρο ελέγχου, όπου μέσα υπάρχουν πολλοί υπολογιστές. Εδώ καταφτάνουν πληροφορίες από όλο μας το σώμα. Όταν μέσα στο σώμα όλα λειτουργούν καλά τότε δεν επεμβαίνει το κέντρο ελέγχου. Αν όμως κάτι δεν πάει καλά αμέσως ο υποθάλαμος (το αφεντικό) χτυπάει συναγερμό και δίνει αμέσως εντολές.

Η υπόφυση είναι και αυτή ένας αδένας, που όμως λαμβάνει από το αφεντικό (υποθάλαμος) απευθείας τις εντολές . Η υπόφυση είναι χωρισμένη σε δύο μεριές. Η μία μεριά είναι αποθήκη για ορμόνες που προετοιμάζονται και γυμνάζονται για να τρέξουν όταν έρθει η σειρά τους ή αλλιώς απλά περιμένουν την εντολή από το αφεντικό. Υπάρχει όμως και μια άλλη μεριά στην υπόφυση, εδώ είναι ας το πούμε ένα κρυφό δωμάτιο, όπου βρίσκεται μια μυστική μονάδα ειδικών. Ο υποθάλαμος χρησιμοποιεί αυτήν την μονάδα για να στέλνει τα μηνύματα του πιο γρήγορα στο σώμα.

Αν λοιπόν οι υπολογιστές μέσα στο υποθάλαμο λάβουν την ενημέρωση ότι κάτι δεν πάει καθόλου καλά μέσα στο σώμα μας, τότε το αφεντικό στέλνει εντολή στις ορμόνες της υπόφυσης, για να τρέξουν και να τακτοποιήσουν το πρόβλημα. Όλο αυτό λειτουργεί κάπως έτσι:

Υπολογιστής: Προσοχή! Ο θυρεοειδής είναι υπερβολικά αργός! Το σώμα χρειάζεται ορμόνες του θυρεοειδούς!

Αφεντικό: Αφεντικό καλεί ορμόνες της υπόφυσης – λαμβάνετε; Πείτε του θυρεοειδή να κάνει πιο γρήγορα!

Ορμόνη της ανάπτυξης: Χμ, δεν με αφορά. Δεν είναι δική μου δουλειά.

TSH: Εντάξει λοιπόν, εγώ αναλαμβάνω. Φεύγω, τα λέμε…

——–στο μεταξύ στον υποθάλαμο——-

Υπολογιστής: … Μην ξεχνιόμαστε, οι ορμόνες ανάπτυξης καιρό έχουν να εμφανιστούν, πότε θα έρθει το επόμενο φορτίο;

Αφεντικό: Α, ναι! Αφεντικό καλεί όλες τις μονάδες – στείλτε φορτίο με νέες ορμόνες ανάπτυξης στο σώμα.

Ορμόνη ανάπτυξης: Ωχ, εμένα λένε, δεν την γλυτώνω.

Ορμόνη ανάπτυξης 2: Πάμε, φίλε, η δουλειά μας περιμένει…

Ορμόνη ανάπτυξης: Φύγαμεεεε…

—–και πάλι στον υποθάλαμο——

Υπολογιστής: Αναφορά!!! Ο Θυρεοειδής δουλεύει πάλι κανονικά. Το σώμα ψηλώνει. Όλα λειτουργούν φυσιολογικά.

——και η ιστορία συνεχίζεται καθημερινά —–

Μπορεί να υπάρξουν διαταραχές  στο ορμονικό σύστημα όταν ο υποθάλαμος δίνει λάθος εντολές ή ακόμα όταν δεν δίνει καθόλου εντολές προς την υπόφυση. Αίτιες για αυτήν την συμπεριφορά μπορεί να είναι όγκοι ή κάποιες διακοπές στην επικοινωνία ανάμεσα στην υπόφυση και στον υποθάλαμο. Διαταραχές στο ορμονικό σύστημα μπορεί να υπάρξουν επίσης  όταν η αποθήκη των ορμονών καταστραφεί.

Ο θυρεοειδής αδένας

Ο θυρεοειδής αδένας βρίσκεται στον λαιμό. Η εργασία του είναι να παράγει ορμόνες και σε περίπτωση ανάγκης να τις αποστέλλει στο σώμα.

Πως γνωρίζει ο θυρεοειδής πόσες ορμόνες και πότε πρέπει να τις αποστείλει;

Εφόσον φτιάξει ο θυρεοειδής με ιώδιο τις ορμόνες (το ιώδιο περιέχεται  σε πολλές τροφές όπως π.χ. στο νερό και στο αλάτι) τις αποθηκεύει στις μεγάλες αποθήκες του. Όταν οι ορμόνες αυτές χρειαστούν από το σώμα, τότε η υπόφυση του στέλνει έναν ταχυδρόμο που ονομάζετε “TSH”. Μόλις φτάσει η TSH ανοίγει τις πόρτες τις αποθήκης όπου βρίσκονται όλες οι ορμόνες και αυτές κυλάνε στο αίμα.

Έχουν πολλά να κάνουν μέσα στο σώμα οι ορμόνες του θυρεοειδή. Πρώτα από όλα πρέπει να ενημερώσουν όλα τα κύτταρα να εργάζονται πιο γρήγορα.

Έτσι αρχίζουν τα κύτταρα τις καρδιάς να εργάζονται πιο γρήγορα και η καρδιά να χτυπάει πιο γρήγορα. Το ίδιο συμβαίνει και με τα κύτταρα των πνευμόνων και έτσι αναπνέουμε πιο γρήγορα. Εφόσον το σώμα μας εργάζεται τόσο σκληρά χρειάζεται και περισσότερη ενέργεια.

Γι΄αυτό οι ορμόνες του θυρεοειδή τρέχουν γρήγορα και στα κύτταρα του λίπους και αυτά πρέπει να εργαστούν πιο σκληρά και να δώσουν ότι έχουν αποθηκευμένο στις αποθήκες τους.

Υπερθυρεοειδισμός: Όταν υπάρξουν πολλές ορμόνες του θυρεοειδή μέσα στο σώμα, τότε όλα τα κύτταρα εργάζονται συνέχεια σε μέγιστη ένταση. Άτομα με τέτοια ασθένεια καταναλώνουν περισσότερη ενέργεια, η καρδιά τους χτυπάει σαν τρελή και είναι πάντα σε απόλυτη ένταση. Αυτή η μόνιμη υπερφόρτωση του σώματος δεν είναι κάτι το υγιές και γι’ αυτό αυτά τα άτομα πρέπει να λαμβάνουν ανάλογα φάρμακα για να μειωθούν οι πολλές ορμόνες στο σώμα τους.

Υποθυρεοειδισμός: Εδώ ο θυρεοειδής δεν μπορεί να παράγει ορμόνες. Και όταν η υπόφυση του στέλνει μήνυμα να στείλει ορμόνες στο σώμα αυτές οι ανάγκες δεν καλύπτονται. Τα κύτταρα δεν βρίσκουν κανέναν λόγο να δουλέψουν πιο γρήγορα και έτσι δουλεύουν πολύ, πολύ αργά. Η καρδιά αρχίζει να χτυπά πιο αργά και το σώμα χρειάζεται όλο και λιγότερη ενέργεια. Άτομα με αυτή την ασθένεια συνήθως νιώθουν πολύ κουρασμένα και άτονα. Και εκείνοι πρέπει να λαμβάνουν φάρμακα και στην προκειμένη περίπτωση ορμόνες, αυτές τις ορμόνες που δεν θέλει να παράγει το σώμα. Έτσι αρχίζουν τα κύτταρα να δουλεύουν πάλι στο σωστό ρυθμό.

Άρθρο Ανθή Αντωνίου, hashimotaki