Αν είσαι ανάμεσα σε εκείνους που το αίσθημα της κούρασης δεν τους αφήνει να κάνουν αυτά που μέχρι πρόσφατα έκαναν και ακόμη θέλουν, αν νιώθεις ότι έχεις χάσει την ενέργεια σου, αν έχεις αϋπνίες και δυσκολεύεσαι να συγκεντρωθείς στις καθημερινές δραστηριότητες, θα σε ενδιαφέρει να μάθεις για αυτό που ονομάζουμε χρόνια κόπωση…

Τι είναι το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης;
Το σύνδρομο της χρόνιας κόπωσης αποτελεί ακόμη και σήμερα μια κατάσταση διφορούμενη και περίπλοκη τόσο για τους ασθενείς όσο και τους ιατρούς. Κι αυτό ασθενείς έχουν μια σειρά από συμπτώματα, τα οποία δεν μπορούν να αντικειμενικοποιηθούν μέσω της φυσικής εξέτασης ή των εργαστηριακών εξετάσεων.

Η κόπωση είναι ένα κοινό σύμπτωμα πολλών ενδοκρινικών διαταραχών, όπως για παράδειγμα, των διαταραχών του θυρεοειδούς, των επινεφριδίων ή του μεταβολισμού του ασβεστίου. Ωστόσο, η κλινική εικόνα του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης είναι συνήθως διαφορετική, και με σχετικά απλές εξετάσεις, είναι συνήθως αρκετά εύκολο να αποκλειστούν οποιεσδήποτε ορμονικές ανωμαλίες.

Τι προκαλεί το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης;
Δυστυχώς ακόμη δε γνωρίζουμε τι αριβώς προκαλεί το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης. Ξέρουμε ότι υπάρχει αυξημένη επίπτωση σε πολλούς ασθενείς που είχαν σοβαρή λεμφαδενοπάθεια από ιό Epstein Barr. Μερικές φορές μια ιογενής λοίμωξη μπορεί να αποδειχθεί ως έναυσμα για το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης, αλλά όχι πάντοτε.
Οι εξετάσεις αίματος συνήθως δε δείχνουν καμία σύνδεση με μία ενεργό ιογενή λοίμωξη και η θεραπεία με αντιιικά φάρμακα έχει αποδειχθεί ότι δεν είναι αποτελεσματική.

Ποια είναι τα σημάδια και τα συμπτώματα του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης;
Τα συμπτώματα ποικίλουν ανάλογα με τη σοβαρότητα της κατάστασης.
Το κύριο σύμπτωμα είναι το διαρκές αίσθημα κόπωσης, ήπιο, μέτριο ή σοβαρο, αίσθημα το οποίο επιμένει για τουλάχιστον τέσσερις μήνες. Οι ασθενείς μπορούν να διακρίνουν συνήθως αυτό το είδος της κόπωσης άλλα, όπως μετά από υπερβολική σωματική δραστηριότητα.
Το αίσθημα της κούρασης μπορεί συχνά να μεταβάλλεται με την πάροδο του χρόνου, με “καλές” και “κακές” ημέρες.
Η υπερπροσπάθεια, είτε σωματική είτε ψυχική, μπορεί συχνά να κάνει τα πράγματα χειρότερα. Εκτός από την κούραση, υπάρχει συχνά μία τάση για διαταραχές του ύπνου, όπως η δυσκολία στο να αποκοιμηθεί κάποιος, να ξυπνά αρκετές φορές στη διάρκεια της νύχτας και η δυσκολία να νιώσει “ανανεωμένος”, ακόμα και μετά από ένα μακρύ ύπνο.

Άλλα κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Κακή μνήμη και αδυναμία συγκέντρωσης («ομίχλη του εγκεφάλου»)
• Μυϊκούς πόνους (μυαλγία) και πόνους στις αρθρώσεις χωρίς σημεία φλεγμονής
• Πονόλαιμο και ένα “αίσθημα πρησμένων αδένων” στο λαιμό
• Αίσθημα παλμών, μείωση της αρτηριακής πίεσης
• Ευερέθιστο έντερο με εναλλαγή διάρροιας και δυσκοιλιότητας
• Ζάλη και επεισόδια ιλίγγου
• Ευαισθησία στο θόρυβο και το φως
• Χαμηλή πυρετική κίνηση – “δέκατα”

Τα συμπτώματα από τους μύες και τις αρθρώσεις μπορεί να είναι πολύ σοβαρά και μπορεί να διαγνωστεί ινομυαλγία.
Η διαφορά μεταξύ αυτής και του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης συνήθως εξαρτάται από το κύριο σύμπτωμα – πόνοι ή κόπωση, αντίστοιχα.
Τα τυπικά συμπτώματα της χρόνιας κόπωσης δεν είναι αυτά της κατάθλιψης. Ωστόσο, αυτά τα δύο συχνά συμπίπτουν. 

Πόσο συχνό είναι το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης;
Είναι πιο συχνό σε νεαρούς ενήλικες, συχνά με υψηλές επιδόσεις, που έχουν ξεκινήσει από νωρίς να εργάζονται. Φαίνεται να επηρεάζει πιο πολύ τις γυναίκες.

Είναι το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης κληρονομικό;
Δεν έχουν ταυτοποιηθεί ειδικοί γενετικοί παράγοντες αν και είναι πιο κοινό ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας.
Είναι δύσκολο να πούμε ακόμη αν αυτό οφείλεται σε γενετικούς παράγοντες ή στο κοινό περιβάλλον και τον τρόπο ζωής.

Πώς  γίνεται η διάγνωση του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης;
Δεν υπάρχουν δυστυχώς ειδικές δοκιμασίες για τη διάγνωση του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης. Οι ασθενείς που είχαν συμπτώματα για περίπου 3 έως 4 μήνες θα πρέπει να εξεταστούν από έναν έμπειρο ιατρό και να λαμβάνεται ένα πλήρες ιστορικό. Η αρτηριακή πίεση είναι συχνά χαμηλή.
Συγκεκριμένες εξετάσεις αίματος συνιστώνται σε όλους τους ασθενείς -γλυκόζη αίματος, έλεγχος της ηπατικής και νεφρικής λειτουργίας, γενική αίματος και αποκλεισμός αναιμίας και έλλειψης σιδήρου και βασικών βιταμινών.
Ανάλογα με τα ιδιαίτερα συμπτώματα, μπορεί να χρειαστούν πρόσθετες δοκιμές. Για να αποκλειστούν ορμονικά προβλήματα, θα πρέπει να ελέγχονται η λειτουργία του θυρεοειδούς και τα επίπεδα του ασβεστίου. Στους άνδρες, καλό είναι να ελέγχονται τα επίπεδα της τεστοστερόνης. Η ανεπάρκεια των επινεφριδίων είναι σπάνια, αλλά θα πρέπει επίσης να αποκλείεται.
Σημαντικό είναι να μη διαφεύγει η διάγνωση του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης!
Όχι σπάνια αποδίδονται τα συμπτώματα αυτά στην άσχημη ψυχολογική κατάσταση των ασθενών…

Πώς αντιμετωπίζεται το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης ;
Δυστυχώς, δεν υπάρχει μία και μοναδική κατάλληλη θεραπεία για το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης.
Οι θεραπείες ποικίλουν ανάλογα με την κάθε περίπτωση και, ενώ η επιτυχής έκβαση είναι πιθανή, αυτή μπορεί πάρει κάποιο χρόνο, συνήθως μήνες ή περισσότερο, και απαιτείται συνήθως μια αλλαγή στον τρόπο ζωής.

Ο τρόπος ζωής είναι εξαιρετικά σημαντικός, συμπεριλαμβανομένης μιας υγιεινή διατροφή με τρία γεύματα την ημέρα, την κατανάλωση επαρκούς ποσότητας υγρών και τη βελτίωση της ποιότητας του ύπνου.
Σε αυτό μπορεί να βοηθήσει μια φαρμακευτική αγωγή, αλλά είναι σημαντικό για τους πάσχοντες να προσπαθήσουν να πηγαίνουν για ύπνο σχετικά νωρίς – ιδανικά στις 10-11 μ.μ..
Οι μόνες δύο αγωγές που έχει αποδειχθεί ότι είναι χρήσιμες είναι η άσκηση με σταδιακή αύξηση της δυσκολίας και του ρυθμού όπως και η γνωσιακή θεραπεία. 
Αυτή η μορφή της άσκησης ουσιαστικά περιορίζει τη σωματική δραστηριότητα σε ένα επίπεδο που οι ασθενείς να νιώθουν άνετα ακόμη και στις “χειρότερες” μέρες τους και οι ασθενείς μπορούν να αυξάνουν σταδιακά την ποσότητα της άσκησης, αποφεύγοντας την υπερπροσπάθεια.
Η γνωσιακή- συμπεριφορική θεραπεία επικεντρώνεται στο να βοηθήσει τους ανθρώπους να αντιμετωπίσουν το αίσθημα απογοήτευσης που βιώνουν από την κατάσταση και τους περιορισμούς που θέτει ο τρόπος ζωής και οι φιλοδοξίες τους.
Θεραπεία με θυροξίνη σε ασθενείς με φυσιολογική λειτουργία του θυρεοειδούς δε συνιστάται.

Υπάρχουν παρενέργειες στην θεραπεία;
Οι αναγνωρισμένες θεραπείες της διαβαθμισμένης ασκήσης και  της γνωσιακής θεραπεία δεν έχουν παρενέργειες, ιδιαίτερα εάν οι ασθενείς συνεργάζονται με τους επαγγελματίες που προσπαθούν να τους βοηθήσουν.
Υπάρχουν όμως πολλές μη επαρκώς ελεγμένες θεραπείες που προσφέρονται για το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης στον ιδιωτικό τομέα.

Ποιες είναι οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του συνδρόμου χρόνιας κόπωσης;
Μακροπρόθεσμα, οι προοπτικές για ασθενείς με σύνδρομο χρόνιας κόπωσης θα πρέπει να θεωρηθούν καλές, ιδιαίτερα εάν οι πάσχοντες έχουν διαγνωστεί αρκετά σύντομα μετά την έναρξη των συμπτωμάτων τους και αντιμετωπίζονται κατάλληλα.
Ωστόσο, πρέπει να ειπωθεί ότι η θεραπεία μπορεί να διαρκέσει πολλούς μήνες.
Απαιτείται σημαντική αλλαγή στον τρόπο ζωής και μείωση των επιπέδων της σωματικής δραστηριότητας για ένα χρονικό διάστημα, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης των έντονων ρυθμών εργασίας. Οι υποτροπές δυστυχώς δεν είναι σπάνιες.

Ευαγγελία Γιαζιτζόγλου, ενδοκρινολόγος
www.endoderma.gr

Διαβάστε ακόμη: Αυτοάνοσο νόσημα, σκέτη κούραση!