Παγκοσμίως το ένα στα 3000 παιδιά γεννιέται με υπολειτουργία του θυρεοειδούς αδένα. Όταν ο υποθυρεοειδισμός δε διαγνωστεί εγκαίρως, αυτό μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις με μόνιμες βλάβες στον οργανισμό.  Όταν μείνει χωρίς αγωγή για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να οδηγήσει σε αναπτυξιακές διαταραχές . Με την κατάλληλη αγωγή ωστόσο τα 9 στα 10 παιδιά αναπτύσσονται εντελώς φυσιολογικά.

Για να διαγνωστούν αυτές οι ασθένειες εγκαίρως πολλές κλινικές στην Ευρώπη εξετάζουν τα νεογνά λίγες μέρες μετά την γέννα  (Newborn-Screening).  Σε αυτή την ορμονική εξέταση περιλαμβάνεται και η αιματολογική εξέταση της ορμόνης TSH. Η λήψη του αίματος γίνεται με μια σταγόνα αίματος που λαμβάνουν από την πτέρνα του νεογνού. Η αιμοληψία γίνεται τη τέταρτη έως την έβδομη ημέρα μετά τη γέννηση του παιδιού.  Εάν η TSH ανευρίσκεται σε υψηλά επίπεδα, αυτό είναι σημάδι εγγενής υποθυρεοειδισμού. Οι τιμές μπορεί να κυμαίνονται από 15 έως 25 mU/l και αυτό εξαρτάται από την ημέρα της  αιμοληψίας.  «Εάν διαγνωστεί Υποθυρεοειδισμός, είναι άκρως απαραίτητο, να ενημερωθούν κατάλληλα οι γονείς», αναφέρει ο ειδικός παιδοενδοκρινολόγος στο νοσοκομείο Charité του Βερολίνου, σε μία πρόσφατη συνέλευση με θέμα τον θυρεοειδή αδένα. Δεν είναι εύκολο να εξηγήσει κάποιος στους γονείς ενός φαινομενικά υγιές παιδιού, ότι αυτό πάσχει από μια χρόνια ασθένεια και θα χρειάζεται θεραπεία εφ όρου ζωής.

Ένα ευαίσθητο όργανο

Ο θυρεοειδής αδένας παράγει 2 βασικές ορμόνες που ρυθμίζουν τον μεταβολισμό του οργανισμού την Τ4 (λεβοθυροξίνη, θυροξίνη)  και την Τ3 (λιοθυρονίνη, τριιωδοθυρονίνη). Ακόμα, ρυθμίζει τα επίπεδα ασβεστίου και της καλσιτονίνης.  Τα επίπεδα της ορμόνης TSH μεταβάλλονται ανάλογα με της ανάγκες του οργανισμού και οδηγούν το θυρεοειδή αδένα στην παραγωγή των απαραίτητων αυτών ορμονών.  Περισσότερα για το πώς λειτουργεί ο θυρεοειδής διαβάστε στο άρθρο : «Έχω θυρεοειδή! Τι πρέπει να γνωρίζω» και στο άρθρο  «Πως λειτουργεί ο θυρεοειδής;»

Συγγενής δυσλειτουργία

Μια από τις πιο συχνές αιτίες ενός συγγενούς υποθυρεοειδισμού είναι μια διαταραχή στην ανάπτυξη του θυρεοειδούς αδένα στην εμβρυική ζωή. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να μην υπάρχει καν θυρεοειδής αδένας, κάποιες άλλες φορές μπορεί να μην έχει αναπτυχθεί ολοκληρωτικά ή να αναπτυχθεί λανθασμένα ακουμπώντας στη γλώσσα. Σε κάποιες περιπτώσεις μια δυσμορφία του θυρεοειδούς αδένα συνοδεύεται και από μια δυσμορφία άλλων οργάνων, ιδιαίτερα του κεντρικού νευρικού συστήματος. Σε αυτές τις σπάνιες περιπτώσεις δυστυχώς δεν επαρκεί η σωστή ρύθμιση των θυρεοειδικών ορμονών για να αποκατασταθεί ή να αποφευχθεί μια διανοητική δυσλειτουργία του ασθενούς.

Κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης η μητέρα ισορροπεί και εξασφαλίζει τις ανάγκες του παιδιού για θυρεοειδικές ορμόνες.  Εφόσον ο πλακούντας δεν επιτρέπει την διέλευση επαρκών ορμονών, το παιδί προστατεύεται από τον μητρικό οργανισμό και δεν παρουσιάζει κάποιον υποθυρεοειδισμό. Ακόμα και στον υπερθυρεοειδισμό ο μητρικός οργανισμός, βρίσκει τον τρόπο μέσα από τον πλακούντα να ισορροπεί την ποσότητα των ορμονών που θα κυλήσουν στο αίμα του εμβρύου.

Τι γίνεται ωστόσο στις αυτοάνοσες παθήσεις;

Όταν για παράδειγμα η μητέρα πάσχει από τη νόσο του Graves, έναν αυτοάνοσο υπερθυρεοειδισμό, ο θυρεοειδής αδένας διογκώνεται συχνά σε έντονο βαθμό. Ο οργανισμός της δημιουργεί λανθασμένα αντισώματα κατά τον θυρεοειδικό ιστό (TSI). Αυτά τα αντισώματα επηρεάζουν την ορμόνη TSH ή οποία συνεχίζει να ωθεί επισταμένα τον θυρεοειδή σε θυρεοειδικές ορμόνες, πέρα από τις φυσιολογικές ανάγκες του οργανισμού. Η υπερδραστηριότητα που προκαλούν αυτές οι μεγάλες ποσότητες ορμονών αυξάνουν την κατανάλωση ενέργειας, την θερμοκρασία του σώματος και τους χτύπους της καρδιάς. Χαρακτηριστικά της νόσου αυτής είναι επίσης η ευερεθιστότητα, η απώλεια σωματικού βάρους, τα τρεμάμενα χέρια, το υγρό και ζεστό δέρμα και η αυξημένη εφίδρωση του σώματος.  Συχνό φαινόμενο επίσης που συνοδεύει την πάθηση αυτή είναι ο εξόφθαλμος, όπου τα μάτια έχουν μια καμπύλη προς τα έξω.

Εφόσον μεταδοθούν αντισώματα από την μητέρα στο παιδί, αυτό μπορεί να οδηγήσει στην υπερδιέγερση του θυρεοειδή αδένα του εμβρύου. Κατά συνέπεια το παιδί έχει αυξημένες τιμές Τ3 και Τ4, χαμηλά επίπεδα TSH και πάσχει από εγγενή υπερθυρεοειδισμό.

Ωστόσο αυτό είναι εξαιρετικά σπάνιο. Μόνο το 0,2% των εγκύων πάσχει από νόσο του Graves και από αυτές μόνο το 1% των παιδιών γεννιέται με αυτήν την αυτοάνοση νόσο.

Hashimoto Θυρεοειδίτιδα

Στα παιδιά και στους εφήβους έχουν διαγνωστεί σχεδόν όλων των ειδών οι δυσλειτουργίες του θυρεοειδή αδένα.  «Αυτές ωστόσο δεν οφείλονται πια σε έλλειψη ιωδίου, καθώς οι ανάγκες σε ιώδιο καλύπτονται πλήρως», όπως αναφέρει ο ειδικός γιατρός Dr. Κρούντε. Ακόμα και  οι θερμοί ή ψυχροί όζοι ή ο καρκίνος του θυρεοειδούς αδένα είναι σπάνιες διαγνώσεις σε παιδιά.

Αντιθέτως, ωστόσο αυξάνεται  η διάγνωση της θυρεοειδίτιδας Χασιμότο.

Στη δυτική Ευρώπη παρουσιάζετε στο 1-2% όλου του πληθυσμού,  η υποκλινική μορφή της παρουσιάζεται ακόμα πιο συχνά στο 6-8%. Συχνά συνοδεύουν αυτή την αυτοάνοση νόσο και άλλα αυτοάνοσα νοσήματα όπως π.χ. σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1.

Όπως και στην προαναφερόμενη αυτοάνοση πάθηση Graves έτσι και στη Hashimoto Θυρεοειδίτιδα ο οργανισμός αναπτύσσει αντισώματα κατά του θυρεοειδικού  ιστού, γεγονός που οδηγεί στην προκειμένη περίπτωση σε μια χρόνια φλεγμονή του θυρεοειδικού ιστού. Στο αρχικό στάδιο της νόσου και καθώς καταστρέφεται ο θυρεοειδικός ιστός απελευθερώνονται μεγάλες ποσότητες ορμονών στη κυκλοφορία του αίματος. Αυτό έχει ως επακόλουθο έναν αρχικό υπερθυρεοειδισμό. Ωστόσο, στην πορεία και καθώς ο θυρεοειδικός ιστός υπολειτουργεί, σταματάει να παράγει της απαραίτητες για τον οργανισμό ορμόνες και έτσι επέρχεται υποθυρεοειδισμός.

Ορθή διάγνωση

«Οι ασθένειες του θυρεοειδούς αδένα μπορεί να εκδηλωθούν με διαφόρους τρόπους σε παιδιά και εφήβους», ανέφερε η καθηγήτρια πανεπιστημίου, ενδοκρινολόγος και διαβητολόγος Μπεάτε Κουάντμπεκ σε μια πρόσφατη συνέλευση. Τα χαρακτηριστικά συμπτώματα ίσως εναλλαχτούν καθώς περνάνε τα χρόνια. Ασθένειες όπως η Hashimoto Θυρεοειδίτιδα μπορεί να προκαλούν συμπτώματα τόσο του Υπερθυρεοειδισμού όσο και του Υποθυρεοειδισμού. Βεβαίως όλα αυτά τα συμπτώματα δυσκολεύουν την ορθή διάγνωση.

Συχνά μπορεί να υπάρξει λανθασμένη διάγνωση. Παραδείγματος χάριν μπορεί τα παιδιά να διαγνωστούν με σύνδρομο ελλειμματικής προσοχής (ADHS) ή με ανορεξία, όμως στη πραγματικότητα να πάσχουν από κάποια δυσλειτουργία του θυρεοειδούς αδένα. Ακόμα, υπήρξαν άτομα που διαγνώστηκαν με κατάθλιψη ή ακόμα και διανοητική στέρηση, ενώ στην πραγματικότητα έπασχαν από δυσλειτουργία του θυρεοειδή αδένα. Σε αντίθεση με τους ενήλικες ακόμα και μια αλλαγή της μορφής του θυρεοειδή αδένα, δεν είναι εύκολη να διαγνωστεί, καθώς το παιδί βρίσκεται ακόμα στην ανάπτυξη.  Γι΄αυτό είναι απαραίτητη η εξονυχιστική  εξέταση των παιδιών, το λεπτομερές ιστορικό και η ανοιχτή συζήτηση με τους γονείς.

Από τη στιγμή που ο γιατρός έχει την υποψία μιας δυσλειτουργίας του θυρεοειδούς αδένα, θα χρειαστεί να γίνουν αρκετές εξετάσεις. Συχνά μια αιματολογική εξέταση μπορεί να δώσει απαντήσεις, στο αν πράγματι το παιδί πάσχει από κάποια μορφή δυσλειτουργίας του θυρεοειδούς. Έτσι θα πρέπει απαραιτήτως να εξεταστούν οι τιμές TSH, T3 και Τ4, των αντισωμάτων TG και TPO. Σύμφωνα με την προαναφερθείσα γιατρό κυρία Κουάντμπεκ: «Ανεξάρτητα από το αν βρίσκονται αυτές οι τιμές ή όχι μέσα στα φυσιολογικά όρια, θα πρέπει, εφόσον υπάρχουν συμπτώματα, να γίνει υπερηχογράφημα.»

Το υπερηχογράφημα είναι λοιπόν μια ακόμα απαραίτητη εξέταση. Είναι μια ανώδυνη εξέταση, που βοηθάει τον γιατρό να δει την ακριβή θέση, το μέγεθος και τη δομή του θυρεοειδικού ιστού.  Με το υπερηχογράφημα ο γιατρός μπορεί να διακρίνει αν υφίστανται φλεγμονή, όζοι, κύστες ή  απασβεστώσεις.

Ο συνολικός όγκος του θυρεοειδή αδένα εξαρτάται από την ηλικία, το σωματικό βάρος και ύψος όπως και από το φύλο του παιδιού.

 

Συνεπής – δραστική θεραπεία

Ιδιαίτερα στα παιδιά είναι σημαντική η συνεπής – δραστική θεραπεία κάθε είδους θυρεοειδικής δυσλειτουργίας, επειδή μπορεί να επηρεαστεί άμεσα η σωματική, πνευματική και ψυχική ανάπτυξη του παιδιού.

Πριν 20 χρόνια θεωρούνταν η έλλειψη ιωδίου ως κύριο αίτιο μιας θυρεοειδικής δυσλειτουργίας.  Αυτό ωστόσο σήμερα δεν ισχύει, καθώς η κάλυψη σε ιώδιο είναι υπεραρκετή. Μάλιστα, σήμερα εμφανίζονται όλο και συχνότερα αυτοάνοσες παθήσεις όπως Hashimoto Θυρεοειδίτιδα και Nόσος του Graves. «Αυτό έχει μεγάλη σημασία», όπως αναφέρει ο προαναφερόμενος γιατρός κύριος Κρούντε «και αυτό επειδή, δεν ενδείκνυται η θεραπεία με ιωδιούχα σκευάσματα σε αυτές της παθήσεις. Στις αυτοάνοσες αυτές παθήσεις μπορεί να χειροτερέψει η πορεία της νόσου με την λήψη ιωδίου».

Ακόμα και τα νεογνά θα πρέπει να αρχίσουν άμεσα την θεραπεία με επαρκή ποσότητα λεβοθυροξίνης. Μια έρευνα μάλιστα απέδειξε ότι μια άμεσα υψηλή δόση των 50 μg/Τ4 ημερησίως έφερε πιο άμεσα αποτελέσματα από ό, τι μια χαμηλότερη δόση των 37,5 μg/Τ4 ημερησίως.  Μέσα σε δύο μόλις εβδομάδες είχε σταθεροποιηθεί οι τιμή της Τ4 και είχε πέσει σε επιθυμητά επίπεδα η τιμή της TSH.

Η επαρκής κάλυψη των αναγκών σε Τ4 είναι άκρως απαραίτητη, γιατί η μη επαρκή κάλυψη των αναγκών μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη νοημοσύνη.

Κατά την περίοδο της ρύθμισης ενδείκνυται η τακτική παρακολούθηση μαζί με επαναληπτικές εξετάσεις κάθε 4-6 εβδομάδες. Εφόσον επέλθει η μείωση των συμπτωμάτων και η σταθεροποίηση των τιμών, μπορεί η απόσταση ανάμεσα στις επαναληπτικές εξετάσεις να μεγαλώσει.

Οι ανάγκες του παιδιού σε Τ4 αυξάνουν καθώς μεγαλώνει, έτσι θα πρέπει να δοθεί βάση στις τακτικές εξετάσεις και στην ανάλογη ρύθμιση των τιμών και της δοσολογίας του.

 

Θεραπεία στον Υπερθυρεοειδισμό

Όταν υπάρχει διάγνωση χρόνιου υπερθυρεοειδισμού όπως π.χ. η αυτοάνοση νόσος του Graves η αγωγή είναι η λήψη θυρεοστατικών. Αυτά αναστέλλουν την λειτουργία του θυρεοειδή και κατά επέκταση την παραγωγή υπερβολικών ορμονών. Σε παιδιά που πάσχουν από νόσο του Graves μια θεραπεία με θυρεοστατικά φέρνει αποτελέσματα στο 20-40% των παιδιών. Στης περιπτώσεις όπου η θεραπεία δεν επαρκεί ίσως χρειαστεί χειρουργική επέμβαση, για να περιοριστεί στο έπακρο η υπερπαραγωγή θυρεοειδικών ορμονών.

Άρθρο Ανθή Αντωνίου, hashimotaki

Πηγή κάποιων πληροφοριών:

pharmazeutische-zeitung.de/?id=32844